قسمت اول: تامین فشار و کنترل مرکزی:

این قسمت شامل پمپ،شیر تنظیم فشار،شیر یکطرفه،سیکلون،فیلترهای توری و شنی،مخزن کود و مواد شیمیایی،دستگاه برنامه ریز،فشارسنج ها و تابلو برق، می باشد.پمپ وظیفه تامین فشار آب را  بر عهده دارد و آب را با فشار از جایی به جای دیگر منتقل می کند.گاهی ممکن است از دو پمپ برای تامین فشار مناسب استفاده نمود.سیکلون اولین مخزنی است که بعد از پمپ قرار دارد و ذرات درشت و معلق در آب را از آن جدا می کند آب از بالای بدنه سیکلون وارد و به صورت مارپیچ پایین می رود و در نتیجه سرعت آن کاهش یافته و ذرات معلق را جا می گذارد و نهایتاً از طرف استوانه به طرف بالا حرکت کرده و خارج می شود. قبل از شروع آبیاری می توان با باز کردن در مخزن رسوبات سیکلون،ذرات معلق جا مانده در آن را تخلیه نمود بعد از سیکلون آب وارد فیلتر شنی شده  و مواد ریز و معلق آن توسط دانه های شن گرفته  می شود گاهی از دو فیلتر شن برای تصفیه آب استفاده می شود. فیلتر شن از سه لایه شنی تشکیل شده .اندازه ذرات شن هر لایه با لایه دیگر فرق دارد برای تمیز کردن فیلترهای شنی کافی است که جریان آب در مخزن را برای مدتی بر عکس کنیم.مخزن کود و موادشیمیایی به وسیله دو شلنگ به جریان آب وصل می شود تا کود و سایر مواد شیمیایی از طریق آن با آب مخلوط شده و وارد باغ یا مزرعه می شود. تصفیه نهایی آب توسط فیلتر انجام می شود.وقتی آب جریان پیدا می کند از طریق سوراخ های ریز توری عبور کرده و به صورت صاف و زلال وارد لوله ها و قطره چکانها می شود. اگر ذرات ریز خارجی در آب زیاد باشد سوراخ های توری مسدود شده و آب کمتری از لوله ها خارج می شود. در این صورت باید توری را با آب و برس مویی تمیز کرد.

قسمت دوم: لوله های اصلی و نیمه اصلی،فرعی و اتصال ها:

لوله ها و اتصال ها وظیفه انتقال آب از ایستگاه پمپاژ و فیلتراسیون به قطره چکانها را به عهده دارد. زانویی، سه راهی،رابط و کمربند از اتصالات مورد نیاز آبیاری قطره ای هستند جنس لوله های مورد استفاده در آبیاری قطره ای معمولاً از جنس پلی اتیلن است.

قسمت سوم: قطره چکانها و آب فشان ها:

قطره چکانها آب را به صورت قطرات پشت سر هم به طور مداوم در اختیار گیاه قرار می دهند.قطره چکانها می توانند از نوع روی خط باشند یا ممکن است در خط باشند و یا قابل تنظیم و یا تک خروجی یا چند خروجی باشند.گاهی به جای قطره چکانها از وسیله ای بنام آبفشان استفاده می شود و اگر آبفشان اب را به صورت مه پخش کند به آن مه پاش می گویند.ممکن است از آبفشان بابلر استفاده شود.

معمولاً یک کنتور مقدار آب مصرفی شده را در مسیر جریان آبیاری نشان می دهد دستگاه برنامه ریز می تواند بدون استفاده از کارگر قطعات زمین مورد نظر را در زمان های آبیاری تعیین شده آبیاری کند.کافی است که دستگاه را برای روز و ساعت مورد نظر تنظیم کنیم.دستگاه برنامه ریز، شیر برقی را در زمان تنظیم شده باز کرده و در نتیجه آبیاری شروع می شود.این دستگاه سایر قطعات را نیز به صورت خودکار آبیاری می کند.فشارسنج صفحه درجه بندی شده است که از قسمت های مختلف مسیر آب نصب شده و بوسیله آن فشار آب منترل می شود.

منابع:

کتاب آبیاری قطره ای دکتر علیزاده - CD های ترویجی جهاد کشاورزی

 آبیاری بارانی کلاسیک

در بسیاری از مناطق دنیا به منظور تامین آب لازم برای رشد محصولات از آبیاری استفاده می شود در مناطق خشک مانند ایران یا بارندگی نیست یا مقدار آن کم است و آب لازم برای محصولات به طور کلی از طریق آبیاری تامین می شود.

در بسیاری از کشورها،آبیاری با روش سنتی یعنی با استفاده از آبهای سطحی انجام می شود و توزیع آب نیز به وسیله کرت، نوار و شیار صورت می گیرد.در روش سنتی مصرف فراوان آب،هزینه فراوان و صرف وقت بسیار، کشاورزان را با مشکلات فراوانی روبرو می کند.با وجود این در سالهای اخیر پیشرفتی سریع در استفاده از آبیاری بارانی مشاهده شده است.

روش آبیاری بارانی عبارت است از توزیع اب با فشار در لوله و پاشیدن آن در هوا شکلی که آب به قطرات ریزی تبدیل می شود و مانند باران طبیعی روی زمین می ریزد.آبیاری بارانی معمولاً کمتر از آبیاری سطحی به آب و نیروی کار نیاز دارد و برای زمین های ناهموار که خاک آنها شن بیشتری دارد و قابل فرسایش نیز هستند مناسب است.

آبیاری بارانی کلاسیک یکی از روش های آبیاری بارانی تحت فشار است که می تواند جهت آبیاری مزارع به کار گرفته شود از این روش می توان برای آبیاری انواع گیاهان زراعی در زمین های شیب دار،هموار،نا هموار و خاکهای شنی و رسی استفاده کرد. در این روش آب به وسیله پمپ از استخر،چاه،رودخانه و یا کانال وارد لوله های اصلی و بال های آبیاری شده و از طریق آبپاش ها به صورت قطره های بسیار ریز و یکنواخت روی محصول پاشیده می شود.

آبیاری بارانی کلاسیک انواع مختلفی دارد.ثابت ،متحرک،نیمه متحرک و کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک . این روش از شش قسمت اصلی تشکیل شده که عبارتند از :

1-قسمت تامین فشار

2- لوله ها واتصالات انتقال آب

3-بال

4-شیر فلکه و فشار سنج

5-آبپاش

6- پایه آبپاش و نگهدارنده آن

قسمت تامین فشار:

برای تامین فشار و دبی مورد نیاز سیستم از الکتروپمپ استفاده می شود در صورت دسترس نبودن نیروی برق برای تامین فشار و دبی از موتور پمپ استفاده می شود.

لوله هادر روش آبیاری بارانی کلاسیک:

برای رساندن از منبع به مزرعه از لوله ها اصلی،نیمه اصلی و فرعی استفاده می شود لوله ها ممکن است آلومینیومی،پلی اتیلن و یا آزبست باشند برای انتقال آب بوسیله لوله های آلومینیومی معمولاً آنها را روی زمین قرار داده و توسط اتصال های سری به هم وصل می کنند لوله های پلی اتیلن و آزبست در زیر زمین و در عمق مناسب کار گذاشته می شوند برای وصل لوله ها به یکدیگر،گرفتن انشعاب و تغییر جهت آنها از زانویی،تبدیل،سه راهی و غیره استفاده می شود.

لوله های آزبست به وسیله اتصالات آزبست و چدنی به هم وصل می شوند و لوله های پلی اتیلن که قطر آنها از 90 میلی متر کمتر باشد با اتصالات خاص پلی اتیلن به هم متصل می شوند لوله های پلی اتیلن که قطر آنها بیشتر از 90 میلی متر باشد با اتصالات جوشی وصل می شوند برای اتصال لوله های آلومینیومی به همدیگر از دو روش استفاده می کنند:

اتصالهای که خیلی سریع باز و بسته می شوند و آب بندی آنها به وسیله واشر لاستیکی صورت می گیرد.

بالها همان لوله های آلومینیومی هستند که در مزرعه قرار دارند وآبپاشها بوسیله پایه آبپاش بر روی آن نصب شده اند.

شیر فله و فشار سنج :

بوسیله شیر فلکه تا حدودی فشار در لوله ها و بالها تنظیم می شود برای اینکه آبپاش ها بخوبی کار کنند شیر فلکه را باید آنقدر باز کم تا فشار اب در داخل بالهای آبیاری به اندازه مورد نظر برسد.برای ندازه گیری فشار از فشارسنج استفاده می شود.این وسیله دارای صفحه ای درجه بندی شده است که عقربه آن مقدار فشار را نشان می دهد در این روش آبیاری فشارسنج را بعد از پمپ و یا در ابتدای لوله ی اصلی نصب می کنند تا مقدار فشار را نشان دهد برای اندازه گیری فشار در آبپاش ها از فشارسنج بسیار استفاده می کنند.

 

پایه آبپاش:

پایه آبپاش لوله ی باریکی است که ارتفاع آن بستگی به نوع گیاهی که آبیاری می شود دارد برای آبیاری گیاهان کوتاه مثل چغندر از پایه های کوتاه استفاده می شود.برای آبیاری محصولات بلند از پایه های بلند استفاده می شود.در این صورت پایه آبپاش بلند روی وسیله نگهدارنده پایه آبپاش قرار گرفته و آبیاری را انجام می دهد. نگهدارنده آبپاش باعث استحکام و استقرار پایه آبپاش در سطح زمین می شود.

آبپاش:

آبپاش های چرخشی با چرخش به دور خود عمل آبیاری را توسط1و2 و یا 3خروج آب انجام می دهد.آبپاش ها انواع مختلف دارند که عبارتند از :

۱- فشار کم

 2- فشار متوسط

 3- فشار زیاد

 4- فشار خیلی زیاد

در روش آبیاری بارانی کلاسیک ثابت لوله ها و آبپاش ها در سطح مزرعه ثابت هستند ولی در روش متحرک پس از آبیاری هر قطعه لوله ها و آبپاش ها به قطعه بعدی منتقل می شوند .

منابع: کتاب آبیاری بارانی   ملوین کی- ترجمه: دکتر ابریشمی و دکتر علیزاده

CD های ترویجی جهاد کشاورزی

کود آبیاری

کاربرد مواد شیمیایی با آب(chemigation) وکاربرد کودها همراه با آب آبیاریFertigation یک امر معمول در کشاورزی آبی پیشرفته است.تحقیقات و کاربردهای علمی کودآبیاری و کاربرد مواد شیمیایی با آب آبیاری با پیشرفتهایی که در طرح سیستم های آبیاری انجام یافته است همراهی داشته و اخیرا به طور گسترده استفاده می شود.

آبیاری قطره ای و دیگر سیستم های آبیاری میکرو که کارایی مصرف آب در آنها بالاست سیستم های ایده آلی هستند که برای کود آبیاری مناسب می باشند.

از این طریق کودهای حلال آب در غلظت مورد نظر که گیاه به آن احتیاج دارد از طریق جریان آب آبیاری به ناحیه خیس شده خاک انتقال می یابد که این باعث کاهش کاربرد آب و کود میشود.علاوه بر این با آبیاری قطره ای کاربرد علف کش و حشره کش در مورد آفات و امراضی که منشا خاکی دارند به علت کاربرد لوکالیزه در منطقه خیس شده خاک در غلظت های کمتر کارایی موثرتری دارند.
مزایای کود آبیاری:      

- محصول بیشتر.

- افزایش کیفیت محصول.

- افزایش کارایی مصرف آب و کود.

- کنترل غلظت مواد غذایی  در محلول خاک.

- کنترل فرم مواد غذایی و نسبت فرم های مختلف کودی به خصوص کودهای ازته و قابلیت انعطاف در زمان کاربرددر ارتباط با احتیاج گیاه براساس مراحل فیزیولوژی رشد گیاه.

- برنامه ریزی کود دهی براساس احتیاج گیاه هدر رفتن کود را کاهش می دهد.

- شوری محلول خاک (به علت استفاده از کودها) کاهش نوسان داشته و در نتیجه شرایط محلول خاک را به خصوص برای گیاهان حساس به شوری بهبود می بخشد.

- کنترل آلودگی خاک و آب ناشی از کاربرد کودها و حرکت در جهت ایجاد کشاورزی پایدار.

 دستیابی به مزایای کود آبیاری:
جهت حصول به مزایای کود آبیاری لازم است ابتدا سیستم آبیاری میکرو به طور مناسب طراحی و نصب گردد.سپس کود مورد نیاز گیاه محاسبه گردیده و با آب آبیاری که براساس نیاز آبی گیاه معین گردیده است به طور مداوم و مکرر به صورتی به داخل سیستم آبیاری تزریق شود که در هر آبیاری و در هنگام آبیاری غلظت مورد نظر کود در آب آبیاری وجود داشته باشدبه همین دلیل باید از تجهیزاتی استفاده نمود که بتوانند کود محلول را به میزان معین و ثابت به داخل آب آبیاری پمپاژ نماید.

 

محصول (کیلوگرم در هکتار)با روش آبیاری میکرو تحت دو روش کود آبیاری و کود دهی سن (پایادوپولوس 1996)
کود دهی سنتی	کود آبیاری	محصول
37000	70000	سیب زمینی
150000	350000	گوجه فرنگی(گلخانه)
55000	180000	گوجه فرنگی(مزرعه)
140000	300000	خیار(گلخانه)
60000	115000	خیار (مزرعه)
42000	54000	هویج

تجهیزات سیستم کود دهی:

تجهیزات سیستم کود آبیاری همان وسایل و تجهیزات آبیاری میکرواست به علاوه تجهیزات ضروری سیستم کود آبیاری عبارت است از:

- دستگاه پمپاژ کود (Fertigator)
- مخزن کود که کود محلول به مقدار محاسبه شده در آن ریخته می شود.
- شیر های یکطرفه جهت جلوگیری از برگشت آب به طرف منبع تامین کننده آب آبیاری در سیستم های کود آبیاری اتوماتیک از تجهیزاتی مانند شیر فلکه های اتوماتیک، تانسیومترهای الکترونیک، تایمرها، سنسورهای PH،EC و غیره استفاده می گردد.

منبع:مجله آب و آبیاری برزگر - سایت abyar.ir

آبیاری تحت فشار

شناخت و کاربرد سیستم های مختلف آبیاری تحت فشار  

مقدمه

با توجه به اینکه کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک کره خاکی قرار گرفته است همیشه با مشکل کم آبی و بحران آب روبروست که در این راستا دو مشکل اساسی وجود دارد .
1 ) بارندگی کم و تبخیر و تعرق بالا 2 ) پایین بودن راندمان آبیاری حدود 38 % ، خاکی بودن مسیر انتقال آب ، ناهموار بودن داخل مزرعه ، نبودن زهکشهای سطحی و زیر زمینی از طرفی نظر به افزایش روزافزون جمعیت کشور و تامین امنیت غذایی باید سعی نمائیم  تا از آبیاری سنتی فاصله گرفته و به آبیاری مدرن و مکانیزه روی آوریم تا بتوانیم راندمان آبیاری را افزایش و تولید را بالا ببریم و سطح زندگی و درآمد جوامع روستایی را ارتقاء بدهیم . برای این منظور باید از سیستم مدرن و مکانیزه یا همان روش آبیاری تحت فشار استفاده نمود .

آبیاری تحت فشار روشی از آبیاری است که در آن آب در مجاری بسته که شامل لوله های اصلی و فرعی می باشد با فشار جریان می یابد و از سوراخهایی که به آنها قطره چکان ، آبپاش ، آبفشان و یا نازل گفته  می شود به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می گردد و بدین طریق از تلفات آب در مسیر انتقال و در داخل مزرعه جلوگیری شده و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود .

ویژگیها و مزایای آبیاری تحت فشار

آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطره ای می باشد و اهدافی که در این روش مدنظر است به شرح ذیل می باشد :

ـ افزایش راندمان آبیاری به میزان 70 % در روش بارانی و به میزان 90 % در روش قطره ای و تقلیل میزان آب مصرفی در مقایسه با آبیاری سطحی . ـ عدم تشکیل رواناب سطحی و جلوگیری از فرسایش خاک ـ تنظیم میزان آب مورد نیاز برای انواع خاک ها و کشت ها در فصول مختلف زراعی . ـ تهویه مناسب خاک و یکنواختی پخش آب در سطح مزرعه و عدم نیاز به زهکشی مزرعه ـ افزایش محصول در واحد سطح در مقایسه با آبیاری سنتی ـ عدم نیاز به تسطیح اراضی در این روش ـ جلوگیری از سله بستن و حفظ پوکی خاک ـ عدم نیاز به ایجاد نهرهای خاکی درون مزرعه و نهرهای زهکشی و استفاده بهینه از کل زمین مزروعی ـ قابل استفاده برای تمام گیاهان

ـ امکان انجام آبیاری همراه با کودپاشی و سمپاشی و پخش یکنواخت آنها ـ وارد نشدن بذر علفهای هرز به مزرعه به دلیل انتقال آب از طریق لوله ها ـ سهولت در انجام عملیات زراعی ـ تبخیر سطحی در آبیاری قطره ای به حداقل می رسد و­از خارج شدن آب از محوطه ریشه جلوگیری می ـ گردد . ـ عدم امکان رویش بذر علفهای هرز به دلیل مرطوب شدن فقط بخشی از سطح خاک اطراف ریشه گیاه اصلی ( آبیاری قطره ای ) ـ افزایش کیفی و کمی محصول ـ عدم نیاز به نیروی کارگر زیاد بدلیل ثابت بودن اجزای سیستم

آبیاری بارانی و انواع آن

سیستم آبیاری بارانی روشی است که در آن آب تحت تاثیر فشار ایجاد شده به وسیله موتور پمپ ، وارد لوله های مسیر شده و از طریق آب پاشها به اطراف پخش می شود و انواع آن عبارتند از : 1 - کلاسیک 2 - ویل مو ( غلطان) 3 - قرقره ای 4- دوارمرکزی ( سنتر پیوت ) 5 - لینیر ( سیستم بارانی خطی )

آبیاری بارانی به روش کلاسیک

کلاسیک ثابت : در این روش آبیاری پمپ و لوله های اصلی و فرعی و بال های آبیاری و آب پاشها ( کلیه اجزاء سیستم ) ثابت می باشند . در این سیستم  ، به تعداد کافی بال آبیاری وجود دارد و نیازی به جابجایی بالهای آبیاری در فصل زراعی نمی باشد و با توجه به شرایط باد منطقه فواصل آبپاش را طوری تنظیم می کنند که همپوشانی کاملی ایجاد گردد . در سیستم های ثابت ممکن است بالهای آبیاری در زیر زمین کار گذاشته شده و همیشه ثابت باشند یا اینکه این بالها در ابتدای فصل رشد در روی زمینی چیده شده و در انتهای فصل رشد جمع شوند که به نوع اول سیستم های ثابت دائمی و به نوع دوم سیستم های فصلی گفته می شود. انتخاب هر یک از این دو نوع سیستم بستگی به نوع گیاه دارد .

کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک : در این روش بالهای آبیاری ثابت ولی آب پاش ها متحرک می باشند . برای کاهش هزینه در این سیستم از آب پاشهای بزرگ استفاده می شود که به طور قابل ملاحظه ای از تعداد بالهای آبیاری بارانی ثابت و از لحاظ بهره برداری راحتتر و کم هزینه تر از بقیه سیستم ها با جابهـ جایی متناوب می باشند . از لحاظ عمر مفید تجهیزات و لوله های سیستم نیز بسیار مناسب و در صورتی که لوله ها در زیر زمین کار گذاشته شده باشند از لحاظ خطر سرقت نیز دارای ضریب اطمینان بالایی خواهند بود . علاوه بر این بدلیل فراهم بودن امکان نصب پایه های بلند برای آبپاش ها ، امکان آبیاری گیاهان پا بلند نیز وجود دارد . در مجموع سیستم های آبیاری بارانی با آبپاش متحرک به دلیل ویژگی ها و مزایای فوق الذکر از استقبال قابل توجهی در بین کشاورزان برخوردار گشته و گسترش بیشتری در سالهای اخیر داشته است .

آبیاری به طریقه سیستم موتوری چرخدار یا ویل مو

ویل مو دستگاهی است که بر روی چرخهای آلومینیومی که از دو نیم طوقه تشکیل یافته و با استفاده از موتور بنزینی 8 اسب بخار در زمینی که شکل منظم داشته و با آبگیری از شیرهای هیدرانت توسط شلنگ برزنتی زمین را آبیاری می کند و برای زراعت های چغندر قند ، گندم ، سیب زمینی ، پنبه، سویا و ... مناسب میباشد .

مشخصات فنی دستگاه :

 شامل شاسی اصلی ـ موتور بنزین 8 اسب بخار ، لوله های آلومینیومی 4 اینچ ـ 12 متری ، سوپاپ ، کمربند ، وزنه،رایزر ، فواره ، نیم طوقه و چرخ کامل و شلنگ رابط تشکیل یافته است که آب پاشها به فاصله 12 متری از هم قرار گرفته است و سوپاپ ها بعد از خاتمه آبیاری شروع به تخلیه آب داخل لوله های آلومینیومی می نمایند .

نکات ایمنی :

بعد از اتمام هر آبیاری ضروری است به مدت 10 دقیقه صبر کنیم تا آب داخل لوله بطور کامل از طریق سوپاپ ها تخلیه شوند تا در زمان حرکت و انتقال دستگاه به دلیل پر بودن لوله ها از آب ، مشکل پیچش لوله حاصل نگردد و نیز برای جلوگیری از حرکت دستگاه توسط باد منطقه ضروری است با استفاده از طناب و میخ دستگاه مهار شده باشد یا اینکه بر روی چرخهای دستگاه کیسه های شنی قرار داده شود تا سیستم در امان باشد .

مزایا و معایب سیستم :

این سیستم مخصوص مزارع متوسط و بزرگ و با قدرت جابه جایی در هر زمان و انجام آبیاری به هر میزان و در هر مدت با حداقل نیروی انسانی مورد نیاز می باشد و لوله های آلومینیومی هم به عنوان محور و هم به عنوان هدایت کننده آب عمل می کند تا آب را به سر آبپاش ها برسانند و از طرفی در زمین های کاملا رسی کارآیی ندارد . چون به دلیل گلی بودن زمین به علت آبیاری در زمان حرکت دستگاه مشکل پیچش لوله ایجاد می گردد .

سیستم شاتگان یا قرقره ای

سیستمی است که مزرعه را به صورت نوار آبیاری می کند و نحوه کار طوری است که ارابه که در بالای آن گان ( آبپاش یا فواره ) نصب گردیده است بعد از استقرار دستگاه در ابتدای نوار ، توسط تراکتور به انتهای نوار حمل می شود. بعد از روشن شدن سیستم ، آبپاش شروع به حرکت می کند و آبپاشی انجام می ­گیرد، ضمن آبیاری نواری ، ارابه خود به خود به طرف ابتدای نوار حرکت می کند تا آبیاری نوار به پایان می رسد. کار آبیاری به همین منوال تا انتهای مزرعه ادامه می یابد تا دور آبیاری کامل شود و محل آبگیری از شیرهای هیدرانت که در روی خط اصلی نصب گردیده اند تحقق می یابد .

نکات ایمنی :

1 ـ مقررات و اصول ایمنی و سلامتی در هنگام کار رعایت گردد و شلنگ ها و اتصالات فشار قوی را محفوظ داشته و ایمنی آن را مد نظر داشته باشید . 2 ـ زنجیره های ایمنی محافظ شافت پی تی او را به یک نقطه ثابت وصل کنید و از آبپاش در حال کار فاصله بگیرید . 3 ـ ماشین برای انجام هر گونه تنظیم و یا تعمیر متوقف گردد و به منظور راه اندازی یا حمل و نقل ماشین ، تنه اصلی بایستی به وسیله پین قفل ایمنی ثابت و محکم گردد . 4 ـ شیرها و دریچه های تحت فشار به آرامی باز شوند و هرگز از سرعت مجاز حداکثر 10 کیلومتر در ساعت تجاوز نگردد .

محاسن و معایب دستگاه :

1 ـ آبگیری از شیرهای هیدرانت یا از کانال به راحتی انجام گرفته و برای آبیاری تکمیلی مناسب می باشد .  2 ـ به دلیل سنگینی دستگاه وجود تراکتور برای حمل دستگاه و ارابه فواره دار ضروری بوده و برای کار آن در مزرعه وجود جاده دسترسی الزامی است و در زمانی که شدت وزش باد شدید است نبایستی عمل آبیاری را انجام داد .

  

دستگاه آبیاری بارانی دوار مرکزی ( سنتر پیوت )

سیستم دوار مرکزی نوعی دیگر از آبیاری بارانی است که نام خارجی آن سنتر پیوت می باشد که به صورت اسپری و یا اسپیرینکر عمل آبپاشی را انجام می دهد و به صورت عقربه ساعت حرکت می نماید و زمین زراعی را به صورت دایره ای آبیاری می کند .

مشخصات فنی دستگاه :

تعداد دهانه در انواع مختلف : 8 ـ7ـ 6 و 5 عدد

طول هر دهانه : حدودا 5/52  متر

طول کل دور دستگاههای مختلف سنتر پیوت : 432 ، 5/379 ، 327 و 5/274 متر به شعاع آبیاری 435 ، 382 ، 330 و 5/277 متر

قطر لوله :

( اینچ ) ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1 کیلومتر

( اینچ ) ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1 کیلومتر

( اینچ ) ـ قدرت الکتروموتورهای نصب شده در چرخها 5/1کیلومتر 

 

ولتاژ دستگاه :

380 ولت و حداقل زمان چرخش یک دور دستگاه 24 ـ 21 ـ 18 و 15 ساعت بوده و عمق متوسط بارش در یک دور 88/9 میلی متر است و هم چنین دستگاه شامل سیستم دکل مرکزی ، خرپاها و میل های کششی ، تابلوی برق دهانه و کابل برق و سیستم دکل چرخ می باشد .

 

نکات ایمنی :

1 ـ بایستی یک نفر اپراتور  برای کار دقیق دستگاه مشخص گردد تا راه اندازی دستگاه را عهده دار باشد .  2 ـ بایستی ایستگاه پمپاژ دقیقا از نظر فشار کارکرد کنترل شود چون اگر فشار از حد مجاز ( 5/1 ) بار پایین بیاید دستگاه خاموش خواهد شد . 3 ـ جهت کار مناسب دستگاه بایستی تابلوی برق و متعلقات مربوطه به آن دقیقا بررسی و بطور منظم از آنها استفاده شود . 4 ـ مواظب باشیم که قسمت ایمنی دستگاه همیشه سالم باشد چون اگر به هر دلیل دهانه ای از حالت خطی خارج شود قسمت ایمنی عمل خواهد کرد و دستگاه خاموش خواهد شد . 5 ـ از لامپهای سیگنال روی دستگاه که 3 تا از آنها نشان دهنده وجود برق و 7 تای بقیه مربوط به مدار زمان هستند خوب مواظبت کنیم . 6 ـ بایستی کلیه قسمتهای دستگاه بعد از آبیاری دقیقا کنترل و بررسی شوند . 7 ـ در فصل زمستان بایستی کلیه جزئیات دستگاه که پر قیمت و سبک هستند پوشانده شوند تا در امان باشند .  

محاسن و معایب دستگاه :

1 ـ در سطوح وسیع کارآئی بالائی دارد ، راندمان آبیاری را بالا می برد و باعث توزیع یکنواخت آب می گردد . 2 ـ قابل استفاده برای انواع کشت هاست و در مصرف انرژی و نیروی انسانی با صرفه تر است . 3 ـ دستگاه پیچیده است بنابراین برای راه اندازی ، حفظ و نگهداری آن حضور شخصی که فنی و کاردان بوده و به کلیه جزئیات دستگاه وارد ضروری است . 4 ـ قیمت دستگاه بالاست و فقط در تعاونی ها و کشت و صنعت ها و در طرح های خیلی بزرگ قابل نصب است .

دستگاه آبیاری بارانی لینیر ( خطی ) :

دستگاهی است که شباهت زیادی به سنترپیوت داشته با این تفاوت که زمین زراعی را بطور خطی آبیاری می کند و محل آبگیری از کانال می باشد .

مشخصات فنی ، نکات ایمنی و معایب و محاسن دستگاه تقریبا شبیه دستگاه سنترپیوت می باشد .

هیدروفلوم ( لوله های آبیاری دریچه دار )

هیدروفلوم لوله بدون درزی است که بسادگی روی زمین قرار گرفته و به هر منبع آب اعم از حوضچه سر چاه و یا کانال های آب و غیره وصل شده و نیاز به فشار کاری بسیار کم دارد و در سخت ترین شرایط آب و هوائی و بادهای تندکارائی خود را به اثبات رسانده است .

مزایای استفاده از هیدروفلوم :

ـ نصب و راه اندازی سریع و آسان در زمانی کمتر از نصف روز بوده و نیازی به حفر و نگهداری نهر و جوی نیست . ـ با انعطاف پذیری بیشتر قابل نصب در هر مزرعه بوده و با استفاده از آن بلافاصله امکان آبیاری فراهم می گردد . ـ با توجه به مقاومت عالی هیدروفلوم در مقابل عوامل شیمیایی کلیه مواد شیمیایی و کودهای محلول در این روش آبیاری قابل استفاده است . ـ نیازی به خرید سیفون ، هواگیری و نصب و جا به جایی سیفونها نیست و هزینه های آن قابل صرفه جویی است . ـ نیازی به نصب آبگیرها در طول نهر آبیاری به واسطه تغییرات اندک شیب نیست . ـ 50 % در مصرف آب صرفه جویی شده و کارگر مورد نیاز آبیاری به یک سوم تقلیل می یابد . ـ در مقایسه با سایر روشها هزینه سرمایه گذاری یک دهم تا یک دوازدهم می باشد . ـ کمترین سرمایه گذاری در مقایسه با سایر روشها ی مدرن آبیاری به میزان یک دهم تا یک دوازدهم سیستم های موجود ـ عدم نیاز به مصرف انرژی و استفاده از موتور و پمپ در دور آبیاری و در نتیجه حداقل هزینه تعمیر و نگهداری و عدم نیاز به پرسنل متخصص در مزرعه ـ برای آبیاری انواع کشتهای ردیفی و کرتی از قبیل چغندر ، گوجه فرنگی ، ذرت ، یونجه و برنج مورد استفاده قرار می گیرد . ـ سهولت نصب و جمع آوری و استفاده مجدد از آن امکان پذیر بوده و برای انتقال بدون اتلاف آب از یک نقطه به نقطه دیگر به کار می رود . ـ از رشد و گسترش و انتقال بذر علف های هرز در مسیر لوله و نیز از شستشوی خاک جلوگیری می شود .

  

آبیاری قطره ای :

آبیاری قطره ای یکی از روش های پیشرفته و تکامل یافته آبیاری تحت فشار است که در آن آب به صورت قطره توسط قطره چکان به میزان لازم در اختیار درختان و انواع محصولات وجینی قرار می گیرد و فقط منطقه اطراف ریشه را خیس می کند و در واقع با مصرف حداقل آب ، نیاز آبی گیاه تامین می گردد . یعنی رساندن آب به گیاهان به مقدار کم و دفعات زیاد .

مشخصات فنی سیستم :

قسمت اصلی کنترل ـ لوله های اصلی آبرسان ـ لوله های آبده ـ قطره چکان ها

قسمت اصلی کنترل شامل قسمت های زیر می باشد : الف ـ هیدروسیکلون ، ب ـ فیلتر شن ، ج ـ مرکز کنترل ، د ـ تانک کود ، À ـ فیلتر توری

در سیستم آبیاری قطره ای آب از مرکز کنترل وارد لوله های آبرسان شده و سپس از طریق لوله های فرعی به قطره چکانها رسیده و از آنجا به صورت قطره به زمین می ریزد و مرکز کنترل ، فیلترهای مختلف برای گرفتن شن ، جلبکها و ذرات معلق در آب وجود دارد .

محاسن و معایب سیستم :

ـ تمامی مزایای سیستم در صفحه یک آورده شده است . ـ گرفتگی قطره چکان به دلیل املاح موجود در آب وجود دارد .

  

آبیاری قطره ای سوپر دریپ

در این نوع سیستم لوله ها به صورت نوارهایی در روی سطح خاک قرار می گیرند . در هر 10 ـ 20 ـ 30 سانتیمتری دارای قطره چکان می باشند این نوارها برای کشت های ردیفی ، انواع سبزیجات ، توت فرنگی ، موز ، ذرت ، نیشکر ، گیاهان علوفه ای ، گیاهان گلخانه ای ، هندوانه ، خربزه ، خیار ، گوجه فرنگی ، کاهو ، کلم ، سیب زمینی ، فلفل ، هویج ، پیاز ، چغندر قند ، پنبه ، گل آفتابگردان ، تاکستان انگور و نهالستان ها مناسب می باشد .

مزایای آبیاری قطره ای سوپر دریپ :

ـ فضای انبارداری و سهولت نگهداری در بین فصول رشد محصول حداقل بوده و سبک با قابلیت حمل آسان می باشد . ـ اتصالات آن به صورت قطعات ساده و استاندارد موجود است و روش کارگذاری آن به صورت دستی و ماشینی بسیار ساده است . ـ باعث صرفه جویی در آب ، نیروی انسانی و کود شده و کیفیت محصول را افزایش داده و همچنین هزینه آن بسیار کم است . ـ جنس پلاستیکی مخصوص آن از چسبیدن جلبک ها و رسوبات معدنی جلوگیری می کند . - در مقابل گرما و اشعه ماوراءبنفش ، کلیه کودهای شیمیایی ، سموم ، دفع آفات و اسپری های کشاورزی مقاوم است . ـ قابلیت نصب روی خاک ، زیر خاک و یا حتی معلق بوده و یکنواختی آبدهی آن تا 2/99 درصد نیز می رسد . ـ قطره چکانها از اجزا لوله بوده و در نتیجه امکان جدا شدن آنها از سیستم مرتفع گردیده . ـ قوی و بادوام بوده و تحت تاثیر باد قرار نگرفته و قابل استفاده تا 3 سال زراعی می باشد . ـ قرقره های استاندارد به طول 1000 تا 2000 متر می باشد .

  

محدودیت های آبیاری تحت فشار

1 ـ سرمایه گذاری اولیه آن بیشتر است .

2 ـ برای راه اندازی سیستم استفاده از برق ، گازوئیل و بنزین ضروری است .

3 ـ اگر آب به صورت حق آبه باشد احداث استخر جهت ذخیره آب الزامی است .

4 ـ در زمان وجود باد در منطقه نبایستی از سیستم استفاده کرد .

5 ـ زمانی که آب خیلی شور باشد نبایستی از آبیاری تحت فشار استفاده کرد .

خلاصه :

1 ـ کشاورزان عزیز قبل از استفاده از روشهای ذکر شده باید از سیستم های اجرا شده در مناطق مختلف استان و یا استانهای همجوار بازدید و اطلاعات کامل را جمع آوری و آموزش های لازم را طی نمایند تا در زمان بهره برداری و نگهداری با مشکل مواجه نگردند و در این ارتباط با مراجعه به سازمان جهاد کشاورزی و با هم فکری کارشناسان و مروجین آگاهانه عمل نمایند .

2 ـ در زمانی که شرایط جوی مناسب آبیاری نباشد ( باد شدید و گرمای زیاد ) بایستی آبیاری را تعطیل و به زمان دیگری موکول نمود .

3 ـ کشاورزان صاحب اراضی کوچک بایستی اراضی خود را یکپارچه و اقدام به تشکیل تعاونی نمایند تا بتوانند از این سیستم به نحو احسن استفاده نمایند .

4 ـ با توجه به کمبودآب در کشور به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه خشک ، کشاورزان با استفاده از این روشها در میزان مصرف آب صرفه جویی نمایند و با مدیریت صحیح بتوانند گام موثری در جهت رسیدن به خود کفائی کشاورزی بر دارند .

 آبیاری قطره ای

 مقدمه

آبیاری قطره ای یکی از روشهای پیشرفته آبیاری تحت فشار می باشد که در آن آب بوسیله ی فشاری که توسط پمپ و یا اختلاف ارتفاع به وجود می آید وارد مجموعه یا سیستم لوله کشی شده و توسط قطره چکانها به صورت قطره در پای بوته ها یا درختان میوه نفوذ و با مصرف حداقل آب ، نیاز آبی گیاه را تامین می کند که راندمان آبیاری در این روش نزدیک 90% می باشد . 

 اجزای سیستم آبیاری قطره ای

سیستم آبیاری قطره ای از سه بخش عمده تشکیل شده است : الف : دستگاه تنظیم مرکزی ( کنترل مرکزی سیستم ) ب : شبکه ی توزیع و آبرسانی ( لوله های انتقال آب ) ج : قطره چکانها

الف : ( دستگاه تنظیم مرکزی ) :

 این بخش معمولا در ابتدای هر سیستم و نزدیک منبع آب تعبیه می گردد که شامل قسمتهای زیر می باشد : پمپ ، فیلتر یا صافی ، سیکلون ، شیر تنظیم فشار ، مخزن کود و مواد شیمیایی ، کنتور آب ، دستگاه تنظیم کننده ، فشار سنج ها . کارهایی که در این بخش انجام می شود عبارتند از : تحت فشار قرار دادن آب ، تصفیه آب ، تعیین مدت زمان آبیاری ، اضافه نمودن کود و مواد شیمیایی لازم به آب . 

ب : ( شبکه ی توزیع و آبرسانی ) :

کار انتقال آب در روش آبیاری قطره ای به عهده ی لوله های اصلی ، لوله های رابط و لوله های جانبی می باشد . لوله های اصلی عمل رسانیدن آب از ایستگاه پمپاژ به لوله های رابط یا جمع کننده در باغ یا مزرعه را به عهده دارند . لوله های رابط ، آب را از لوله های اصلی به لوله های فرعی می رسانند . لوله های فرعی یا جانبی که قطره چکانها روی آنها تعبیه شده ، در کنار درختان یا بوته ها قرار گرفته و عمل آبیاری را انجام می دهند . جنس این لوله ها معمولا از پلی اتیلن یا P.V.C می باشد .در سیستم آبیاری قطره ای می توان تمام سیستم یعنی لوله های اصلی ، رابط و جانبی را در زیر زمین قرار داد ، ولی بهتر است فقط لوله های اصلی و رابط زیر زمین بوده و لوله های جانبی در کنار هر ردیف از درختان بر روی سطح خاک قرار گیرند .

ج : ( قطره چکانها ) :

قطره چکانها ، آب را به صورت قطره هایی پشت سر هم در اختیار گیاه قرار می دهند و از مواد پلاستیکی محکم ساخته  شده اند که انواع مختلفی دارد. ساختمان قطره چکانها طوری است که جلوی فشار اضافی آب را گرفته و در مقابل سرما ، گرما و مواد شیمیایی نیز مقاوم می باشند . 

 مزایای سیستم آبیاری قطره ای

1. بالا بردن راندمان آبیاری در حدود 90%
2. افزایش رشد و عملکرد محصول
3. استفاده بهینه و موثر تر از آب موجود
4. کاهش خسارتهای ناشی از شوری
5. کاهش هزینه های کارگری
6. سهولت در انجام عملیات زراعی
7. محدود شدن رشد و تکثیر علفهای هرز
8. تسهیل در تامین کود و مواد شیمیایی برای گیاهان
9. کاهش یا نبود رواناب سطحی
   
   تهیه و تنظیم: ایرج سالم - رحیم دشتی

آبیاری تحت فشار  

 مقدمه  

آبیاری تحت فشار روش جدیدی از آبیاری است که در آن آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از سوراخهایی که به آنها قطره چکان ، آب پاش ، آب فشان و یا نازل می گویند ، به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می شود وبدین طریق از تلفات آب در عمل انتقال به درون مزرعه جلوگیری و آب به اندازه ای که لازم است به مزرعه و محصول داده می شود . آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم می گردد که راندمان آبیاری در روش بارانی از 32% به 70% و در روش قطره ای به 90% افزایش می یابد . 


 آبیاری بارانی
سیستم آبیاری بارانی روشی است که در آن آب تحت تاثیر فشار ایجاد شده بوسیله موتور پمپ ، وارد لوله های مسیر شده و از طریق آب پاش ها به اطراف پخش می شود که به طور کلی به دو دسته سیستمهای لوله ای یا کلاسیک از قبیل سیستم کلاسیک ثابت و متحرک و سیستمهای مکانیکی نظیر سیستم دوار مرکزی تقسیم می شود . 

 آبیاری قطره ای
آبیاری قطره ای یکی از روشهای پیشرفته و تکامل یافته آبیاری تحت فشار می باشد که درآن ، آب به صورت قطره قطره توسط قطره چکان به میزان لازم در اختیار درختان و انواع محصولات وجینی قرار می گیرد و فقط منطقه ی اطراف ریشه را خیس می کند ، در واقع در این روش با مصرف حداقل آب ، نیاز آبی گیاه تامین می گردد

 آبیاری قطره ای سوپر دریپ

این نوع سیستم برای زراعت گیاهان زراعی ردیفی مثل سیب زمینی ـ ذرت ـ پنبه و چغندر قند مورد استفاده قرار می گیرد و لوله ها به صورت نوارهایی در روی سطح خاک قرار گرفته و در هر  10 ـ 20 ـ 30 سانتی متری دارای قطره چکان می باشند . 

 ویژگیها و مزایا ی آبیاری تحت فشار

1.      صرفه جویی در مصرف آب
2.      عدم نیاز به تسطیح اراضی
3.      توزیع یکنواخت آب در مزرعه
4.      افزایش کمی و کیفی محصول
5.      سهولت در انجام عملیات زراعی
6.      قابل استفاده برای تمام گیاهان
7.      کنترل فرسایش خاک و رواناب سطحی
8.      جلوگیری از سله بستن و حفظ پوکی خاک
9.      عدم نیاز به ایجاد نهرهای خاکی درون مزرعه و نهرهای زهکشی
10.  امکان انجام آبیاری همراه با کود پاشی و سمپاشی و پخش یکنواخت آنها
11.  عدم نیاز به نیروی کارگر زیاد به دلیل ثابت بودن اجزای سیستم
12.  وارد نشدن بذر علفهای هرز به مزرعه به دلیل انتقال آب از طریق لوله ها
13.  عدم امکان رویش بذر علفهای هرز به دلیل مرطوب شدن فقط بخشی از سطح خاک اطراف ریشه آبیاری قطره ای )